Edict van Maria-Theresia 1778
inzake de registers van dopen, trouwen en begraven
-

Genealogisch domein

menu.gif (929 bytes)

Overzicht van historische bronnen

menu.gif (929 bytes)

E-mail

text.gif (926 bytes)

 

Deze bewerking werd ter beschikking gesteld door Mathieu Vandenbosch.

 

 

 

E D I C T

VAN DE KEYSERINNE KONINGINNE.

Raeckende de Registers der Doopsels, Houwelycken
                     ende Begraeffenissen.
         Gegeven tot Brussel den 6. Augusti 1778.
Maria – Theresia, by de gratie Gods, Rooms-
Keyserinne Douairiere, Koninginne van Duyts-
land, van Hongarien, van Bohemen, van Dalmatien,
van Croatien, van Sclavonien, van Galitzie ende van
Lodomire &c. Aerts-Hertoginne van Oostenryck; Herto-
ginne van Bourgondien, van lothryck, van Brabant,
van Limbourg, van Luxembourg, van Guelderland, van
Milaenen, van Styrien, van Carinthien, van Carniolen,
van Mantua, van Parme ende Plaisance, van Wirtem-
berg, van Hoogh ende Neder Silesien, van Auschwitz
ende van Zator &c; Princesse van Suabe ende van Trans-
silvanien; Marck-Gravinne des Heyligh Rooms-Ryck,
van Burgau, van Moravien, van Hoogh ende Neder Lu-
satien; Gravinne van Hapsbourg, van Vlaenderen, van
Artois, van Tirol, van Henegauw, van Namen, van
Ferrette, van Kybourg, van Gorice ende van Gradisca;
Landt-Gravinne van Alsatien; Vrouwe van de Marche
van Sclavonien, van Portnaon, van Salins ende van Me-
chelen; Hertoginne van Lorreynen ende van Bar; Groote
Hertoginne van Toscanen. Hoe noodsaeckelyck ende ge-
wigtigh oock geweest zy om eene menighte van Processen
ende moeyelyckheden te voorkomen, de onderhouding
van den 20sten artikel van het eeuwigh Edict der Door-
luchtighste Aerts-Hertogen, Albertus ende Isabella, van
den 12. July 1611, raeckende de acten van de
Doopsels, Houwelycken ende Begraefenissen die geschre-
ven worden in de Registers der Parochien, ende
welckers onderhouding door veele posterieure Edicten is
geordonneert geweest, naementlyck door het gene van den
6. Meert 1754; Wy syn des niet-tegenstaende verwittigt
door de clachten die ons syn toegkomen, dat de schic-
kinge van den selven artikel, niet en soude achtervolght wor-
den in verscheyde van onse Provincien in dese Nederlanden,
ende dat daer en boven in het meestendeel der Parochien
de acten van Doopsels, Houwelycken ende Begraeffenissen
met soo wynige aendachtigheyt ende nauwkeurigheyt
worden opgestelt, datter daer uyt menighmael verwer-
ringen ende moeyelyckheden ontstaen, tot groot nadeel van
onse getrouwe Onderdaenen. Om in soo groote onhey-
len te voorsien, Wy, by advies van onsen Raede geor-
donneert in Brabant, ende ter deliberatie van onsen
seer lieve ende seer beminden Schoon-Broeder ende
Neve, Carel-Alexander, Hertogh van Lorreynen ende
van Bar, Grooten Meester van het Duyts-Order, on-
sen Stadhouder, Gouverneur ende Capiteyn-Generael
der Nederlanden, hebben gestatueert ende geordonneert,
statueren ende ordonneren de volgende pointen ende ar-
tikelen.

ARTIKEL I.

 De Pastoors, Onder-Pastoors, ofte Deservitores der
Parochiale Kercken gelegen binnen den Omtreck van ons
Gebiedt in de Nederlanden, sullen sig jaerelycx moeten
voorsien van twee Registers in ’t witte, bequaem om daer
inne te schryven de acten van Doopsels, Houwelycken ende
Begraeffenissen dewelcke jeder jaer sullen voorvallen in
hunne respective Parochien; welcke Registers jeder sullen
worden verdeylt in dry deelen, waer van het een sal
dienen voor de acten van Doopsels; ’t ander voor de gene
van Houwelycken, ende ’t derde voor de gene van Be-
graeffenissen.

II.

 De Enregistreringe der acten van Doopsels, Houwe-
lycken ende Begraeffenissen sal gedaen worden door den
Pastoor, Onder-Pastoor ofte Deservitor; de gene van Doop-
els ende Houwelycken soo haest de plegtigheden der
selve sullen syn volbroght, ende de gene van Begraeffe-
nissen, ten laetsten binnen de 24 ueren naer dat de lichae-
men ter aerde sullen syn bestelt; alle welcke enregistre-
ringen sullen gedaen worden vervolgens en sonder eenigh
wit te laeten in de deelen van de twee Registers dewelcke
daer toe syn gedestineert.

III.

 In de acten van Doopsels sal worden uytgedruckt
de plaetse, den dagh ende de uere der geboorte, den
naem denwelcken aen ’t kint sal gegeven syn, den
genen van desselfs Vader ende Moeder, Peter ende
Meter, ende hunne respective Woonplaetsen; ende de
acten sullen onderteeckent worden op de twee Regis-
ters, soo door den genen die het Doopsel sal gedaen heb-
ben, als door den Vader, den Peter ende de Meter; en
ingevalle den Vader absent waere, sal men daer van men-
tie maeken in de act.

IV.

 Waer het saecken dat den Vader, den Peter, de Me-
ter, ofte jemand van hun niet en konde schryven, sal
men in den act mentie maecken van de Declaratie die sy
daer van sullen doen, ende sy sullen onder den act op
de twee Registers stellen hun gewoonelyck merkteeken.

V.

 Alswanneer een Kint door nootsaeckelyckheyd sal versekert
geweest syn, den genen ofte de gene die de versekeringe sal
gedaen hebben, sal daer van den Pastoor, den Onder-Pas-
toor ofte den Deservitor aenstonts moeten verwittigen, om
den Act in de twee Registers te schryven, in welcken Act
sal mentie gemaeckt worden van de plaetse en van den
dag der geboorte van het Kint; van den naem van den
Vader, van de Moeder ende van den Persoon die de verze-
kering sal hebben gedaen, ende den selven Act sal onder-
teeckent worden op de voorseyde twee Registers, soo
door den Pastoor, Onder-Pastoor ofte Deservitor, als door
den Vader ende den genen ofte de gene die de verzekering
sal hebben gedaen; ende wat aengaet den gene die niet en sul-
len konnen schryven, daer sal in den Act mentie gemaeckt
worden van de declaratie die sy daer van sullen gedaen
hebben, ende sy sullen hun teeken daer onder moeten stellen.

VI.

 Alswanneer de plegtigheden van het Doopsel sullen
gesuppleert syn, sal den Act daer van opgestelt worden
gelyck hier boven bevolen is voor het Doopsel, ende
men sal bovendien in den selven mentie maecken van
den dagh van de versekeringe.

VII.

 Ingevalle het Kint onwettig is, sal den Pastoor, Onder-
Pastoor ofte Deservitor daer van mentie maeken in den
Act van ’t Doopsel, sonder dat hy, om die onwettigheyt
aen te wysen, sig sal mogen bedienen van eenig merck ofte
teeken, ende sonder dat hy oock sal vermogen te noemen
den persoon die men aen hem soude verclaert hebben den
Vaeder te syn, ten waere dat dien persoon op den Re-
gister wilde teekenen: ende waer ’t saeken dat het Kint
een Vondeling was, den Pastoor, Onder-Pastoor ofte De-
servitor sal die omstandigheyt in de Act van het Doop-
sel uytdrucken, ende hy sal daer en boven in de selven
aenteekenen de plaetse ende den dag op de welke het Kint
sal gevonden geweest syn.

VIII.

 In de Acten der celebreering van Houwelycken sullen
geschreven worden de naemen, toenaemen, qualiteyten,
de geboorte-ende-woonplaetse der contractanten, als oock
de naemen, toenaemen, qualiteyten ende woonplaetse van
de getuygen dewelcke daer tegenwoordig sullen geweest syn;
welcke Acten op de twee Registers sullen worden onder-
teekent door de Contractanten, de Getuygen, ende de Pas-
toors, Onder-Pastoors ofte Deservitores; ende wat aengaet
die der Contractanten ofte der Getuygen dewelcke niet
en sullen konnen teekenen, daer sal mentie gemaeckt
worden van het verclaeren ’t welck sy daer van sullen
doen, ende sy sullen hun gewoonelyck merck-teeken
stellen op de twee Registers onder den Act der voorsz.
celebrering.

IX.

 Daer sal in de voorseyde Acten der celebreering van Hou-
welycken oock mentie gemaeckt worden, van den dagh
van het Houwelyck, of de Geboden daer van syn uytge-
roepen geweest, ende in gevalle men dispensatie van
Geboden bekomen heeft, sal men in de selve Acten uyt-
drucken door wie sulke dispensatie is gegeven geweest.

X.

 Ingevalle de gene dewelcke in Houwelyck treden ofte
een van hun den volkomen ouderdom van 25 jaeren niet
en hadde beryckt, sal men van hunne minderjaerigheydt
mentie maecken in de Act, ende indien gevalle, sal in
den selven moeten uytgedruckt of de minder jaerige
Contractanten geassisteert syn van hunne Vader ende Moeder,
Momboirs ofte Curateurs; of sy van hun eene schriftelyc-
ke permissie bekomen hebben; ofte wel daer toe geauto-
riseert syn by Decreet van den Rechter: van welcke per-
missien ofte Decreten den datum in de Acten van Trouw
sal worden verklaert.

XI.

 Alswanneer in de gevallen by den voorgaenden Artikel
vermelt, den Vader, Moeder, Momboirs ofte Curateurs
sullen tegenwoordig syn in de celebreering van het Hou-
wemyck, sullen sy oock teekenen met de getuygen op de
twee Registers den Act die daer van sal worden opgestelt,
ende by aldien dat sy niet en konnen schrijven, sal men daer
van mentie maecken in de Act, op het eynde van den
welcken, sy sullen stellen hun ordinaire merck-teeken
op de twee Registers.

XII.

 Is ’t dat het Houwelyck geschied in de tegenwoordigheyt
van iemand anders als den Pastoor van eenen der Con-
tractanten, Wy begeeren in dien gevalle, dat den Pastoor,
Onder-Pastoor ofte Deservitor van de Parochie alwaer
het Houwelyck gebeurt, aen het selve tegenwoordig zy,
dat hy den Act van de celebreering van ’t Houwelyck schryft
in de twee Registers van de Parochie, nauwkeurighlyck
onderhoudende allen ’t gene gestatueert is by ons tegen-
woordig Edict; van welcken Act hy aenstonts daer
naer eene copye door hem geauthentiqueert sal doen be-
handigen aen den Pastoor van de Bruyt, denwelcken sef-
fens de selve sal inschryven in de twee Registers van sy-
ne Parochie, ende onderteeckenen, naer verclaert te heb-
ben, dat zulkx conform is aen het gene aen hem toege-
sonden is geweest door den Pastoor, Onder-Pastoor ofte
Deservitor van de Parochie alwaer het Houwelyck is ge-
celebreert geweest.

XIII.

 In de Acten van Begraeffenisse sal mentie gemaeckt
worden van den dag, en de uere van het overleyden,
van den naem, toenaem ende qualiteyten van den over-
ledenen persoon; het welck selfs sal onderhouden worden
aengaende de kinderen van wat ouderdom sy moghen
wesen; ende den Act sal geschreven ende onderteekent
worden in de twee Registers, ten laetsten binnen den tydt
van 24 ueren, te rekenen van den genen der Begraeffenis-
se, door den Pastoor, Onder-Pastoor ofte Deservitor ofte
door den genen die de plegtigheyd van de Begraeffe-
nisse, sal hebben verricht.

XIV.

 Ingevalle van transporteringe buyten de Parochie, sal
den Pastoor, Onder-Pastoor ofte Deservitor van de Pa-
rochie van waer het Lichaem getransporteert sal worden,
daer van eenen Act opstellen op de maniere uytgedruckt
in den voorgaende Artikel, welcken Act hy sal teeke-
nen in de twee Registers, naer alvoorens daer inne men-
tie gemaeckt te hebben van de Plaets der Begraeffenisse.

XV.

 De Pastoors, Onder-Pastoors ofte Deservitores sullen in
het schryven op de twee Registers van de Acten van
Doopsels, Houwelycken ofte Begraeffenissen, aendachtig
syn wel te spellen de naemen ende toenamen van de
persoonen, ende de selve acten geheel en in ’t lanck te
schryven, soo leesbaerelyck ende suyverlyck als het hun
mogelyck sal wesen, sonder eenige uytschrabbinge, ren-
voi ofte byvoeginge; ende ingevalle het onnaelaetelyck was
eenige uytschrabbinge , renvoi ofte byvoeginge, te doen,
sal men’er mentie van maecken op ’t eynde van de Act
voor de onderteekeningen: ende by aldien de ondertee-
keningen reets gestelt waeren aleer dat men bemerckte de
te doene correctien ofte byvoegingen, de Note des raec-
kende sal nog eens moeten worden onderteekent door
alle de gene die den Act sullen hebben onderteekent.

XVI.

 Wy willen dat het gene gestatueert is by ons tegen-
woordig Edict, nauwkeuriglyck ten opsichte van onse
onderdaenen worde onderhouden door de Pastoors, Onder-
Pastoors ofte Deservitores die hunne verblyf plaetse heb-
ben in vremde Landen, en welckers Parochien hun voor
een deel uytstrecken onder ons Gebiedt.

XVII.

 In de maend van Januarius van ieder jaer, te beginnen
met de maend van Januarius seventhien hondert en tachen-
tig, sal iederen Pastoor, Onder-Pastoor, ofte Deservitor,
eenen der voorseyde twee Registers senden ter Greffie
van onsen Raed der Provincie in dewelcke de Parochie
gelegen is; maer wat aengaet de Provincie van Limbourg,
Wy begeeren dat de Registers sullen gesonden worden
ter Greffie van het Hooft-Gericht van dien naem.

XVIII.

 Ingevalle eene Parochie sig uytstreckt onder verscheyde
Provincien van ons Gebiedt, den Register sal gesonden
worden ter Greffie van den Raed der Provincie waer onder
het Pastoreel Huys gelegen is, en alswanneer eene Pa-
rochie eensdeels is onder Ons Gebiedt en eensdeels onder
een ander, den Register raekende het deel welck aen
ons onderworpen is, sal overgelevert worden ter Greffie
van den Raed der Provincie in de welcke het selven
deel is gelegen.

XIX.

 Daer sal aen de Pastoors, Onder-Pastoors ofte Deser-
vitores door de Gemeynte van hunne respective Paro-
chien, op den voet der binne-kosten ofte domiciliaire
lasten, worden betaelt voor het houden van het dobbel
der selve Registers, twee oorden voor iederen Act van
Doopsel, Houwelyck ofte Begraeffenisse, waer onder oock
sal begrepen wesen den onkost der Registers: en daer
sal hun boven dien op den selven voet der domiciliaire
lasten betaelt worden het gene sy verschoten sullen heb-
ben voor het oversenden van het dobbel der Registers
ter Greffie van den Raed.

XX.

 De Greffiers der voorseyde Tribunaelen sullen jaerlykx
in de maend van Februarius, aen de Raeden Fiscaelen van de
Provincie overgeven eene nauwkeurige Lyste van de Re-
gisters die hun sullen behandigt geweest syn, ten eynde
de selve Raeden Fiscaelen hun souden konnen versekeren
van de overleveringen van alle de Registers door de Pas-
toors van het Rechtsgebied van de Provincie.

XXI.

 De Pastoors, Onder-Pastoors ofte Deservitores dewelcke
sullen hebben nagelaeten de dobbels der Registers over-
televeren binnen den tydt ofte op de maniere in de 17sten
Artiekel gemelt, sullen ieder verbeuren eene amende van
vyftig guldens, waer van de helft sal syn ten behoeve
van den armen van de Parochie van den Pastoor die sal
syn in gebreck, ende de andere helft ten profyte van
den Officier die de vervolging sal doen.

XXII.

 Wy ordonneren boven dien aen de Pastoors, Onder-
Pastoors ende Deservitores te voegen aen het dobbel der
Registers die sy sullen overleveren voor het jaer 1779, eene
Lyste van alle de Registers van Doopsels, Dooden ende
Houwelycken die sy respectivelyck onder hun gesag heb-
ben; in welcke Lyste sy sullen uytdrucken den datum
van het beginsel, ende den genen van het eynde van iede-
ren Register, op pene, ingevalle van gebreck, van eene
amende van vyftigh guldens te verdeylen als boven; re-
serverende ons daer naer te disponeren, op de overleve-
ringe der voorgaende Registers.

XXIII.

 De dekens van de Cappittels, Aerts-Priesters, Pas-
toors der Gasthuysen, Beggynhoven ofte alle andere die
regt hebben van Begraeffenisse, sullen sigh nauwkeurigh-
lyck conformeren aen het tegenwoordig Edict, ende sul-
len oock binnen de tydt en op de Plaetse dae inne uyt-
gedruckt, het dobbel van hunne Registers van Begraeffe-
nissen overleveren, op pene van te verbueren eene amen-
de van vyftig guldens.

XXIV.

 Ende op dat het gene by het tegenwoordig Edict is
gestatueert, ponctuelyck worde achtervolght, Wy willen
dat’er een afdrucksel geafficheert worde in de Sacristye
van iedere Parochie, ten eynde dat de Pastoors, Onder-
Pastoors ofte Deservitores het selve altyd souden voor
ooghen hebben; gebieden hun oock besonderlyck aendach-
tig te syn, tot het bewaeren ende conserveren der Re-
gisters van Doopsels, Houwelycken ende Begraeffenissen,
dewelcke sy sullen opgesloten houden; verklaerende dat
sy sullen innestaen voor alle schaeden ende interesten die
uyt hunne versuymenissen soude konnen volgen.

 Ontbieden daer omme ende bevelen aen onse seer lieve
ende getrouwe; die Cancelier ende Luyden van onsen
Raede van Brabant, Gouverneur van Limbourg, ende alle
andere onse Justicieren, Officieren ende Onderdaenen die
hen aengaen mag, dat sy dit tegenwoordig Edict on-
derhouden ende achtervolgen, ende het selve stiptelyck
doen onderhouden ende achtervolgen, sonder verdrag,
faveur, ofte dissimulatie; WANT ’T ONS ALSOO GELIEFT,
Des t’oirkonden hebben Wy aen dese tegenwoordige doen
hangen onsen grooten Segel. Gegeven binnen ons Stad
Brussel den 6. Augusti in’t jaer ons Heere 1778, ende
van onse Rycken het 38ste. Was geparapheert, Crump. Vt.
Leeger stond: By de Keyserinne Douairiere ende Konin-
ginne in Haeren Raede
, onderteekent, F. Lanné,
ende den grooten Segel van Haere Majesteyt, gedrukt in
rood wasch daer aen uythangende aen dobbelen steerte
van Perkament..

TOT BRUSSEL, Uyt de Koninglycke Druckerye
Men vintse by A. D’OURS, Boekdrukker ende
Boekverkooper in de Pondermerkt.


PRYS DRY STUYVERS.